W dzisiejszych czasach reklama towarzyszy nam na każdym kroku. Spotykamy ją w telewizji, internecie, prasie, na ulicach miasta czy w sklepach. Często jednak nie zdajemy sobie sprawy z tego, że wiele reklam opiera się na manipulacji, której celem jest wprowadzenie nas w błąd. Granica między przekonywaniem a manipulacją jest bardzo cienka, a producenci chętnie jej przekraczają. Czy zawsze o tym pamiętamy, oglądając reklamy?
1. Reklama a manipulacja – czym różnią się te pojęcia?
Reklama to sposób na przyciągnięcie uwagi potencjalnych klientów i zachęcenie ich do zakupu produktu lub usługi. Jeśli jest ona prawdziwa i oparta na rzeczywistości, to spełnia swoje zadanie. Manipulacja jednak oznacza celowe wprowadzanie człowieka w błąd, aby osiągnąć określony cel. W przypadku reklamy mogą to być np. sprzedaż produktu, budowanie wizerunku przedsiębiorstwa czy zyski w postaci kliknięć w reklamy online.
2. Jakie sposoby manipulacji są stosowane w reklamie?
• wykorzystywanie emocji – reklamy często mają na celu wywołanie określonego emocjonalnego stanu u widza, który ma pozytywnie wpłynąć na zainteresowanie produktem. Mogą to być np. uśmiechnięte dzieci, romantyczna atmosfera czy pobudzająca muzyka.
• fałszywe obietnice – producenci mogą obiecywać cuda np. w postaci szybkiego schudnięcia, idealnej skóry czy spełnienia marzeń za pomocą danego produktu. Niestety, w rzeczywistości często okazują się to jedynie puste słowa.
• porównanie z konkurencją – reklama może sugerować, że produkty innych firm są gorsze, niż to, co oferuje dany producent. Taki zabieg ma na celu zyskanie przewagi na rynku i przyciągnięcie klientów.
• manipulacja językowa – czasem na opakowaniach czy w tekście reklamowym stosuje się wyrażenia, które sugerują, że produkt jest np. „naturalny”, „organiczny” czy „zdrowy”. W rzeczywistości może to być jedynie chwyt marketingowy, a dany produkt wcale nie spełniać norm, jakie byśmy sobie wyobrażali.
3. Jak rozpoznać manipulację w reklamie?
Najważniejsze to zachować zdrowy rozsądek i nie dawać się zwieść. Nie warto kierować się jedynie emocjami, jakie wywołuje reklama. Dobrym sposobem może być zastanowienie się nad pytaniem, dlaczego dany produkt jest taki niezwykły i czym konkretnie różni się od innych. Warto też sprawdzić opinie innych ludzi na temat produktów, a także odczytać dokładnie etykiety i informacje na opakowaniach.
4. Kiedy manipulacja w reklamie staje się nieetyczna?
Manipulacja w reklamie może być nieetyczna, gdy producent wprowadza w błąd konsumenta w sposób celowy, aby uzyskać korzyści w postaci zysków finansowych lub innych korzyści. Przykłady to np. reklamy leków, które obiecują spektakularne efekty, chociaż nie mają one na to wystarczających dowodów medycznych. Podobnie nieetyczna może być reklama, w której produkt przedstawiany jest jako niezbędny do życia, podczas gdy w rzeczywistości jest to jedynie zachęta do zakupu.
5. Co zrobić, gdy czujemy się oszukani przez reklamę?
Warto mieć świadomość swoich praw jako konsumenta, np. zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów reklamodawca jest zobowiązany do informowania konsumenta o rzeczywistych właściwościach produktu. Jeśli czujemy się oszukani przez reklamę, możemy się skontaktować z urzędem ochrony konkurencji i konsumentów lub z odpowiednim stowarzyszeniem. W ten sposób przyczynimy się do powstrzymania producentów przed stosowaniem nieetycznych praktyk i wzrostu świadomości konsumentów w zakresie reklam.
Najnowsze komentarze